بلاک چین کازماس (Cosmos) و رمز ارز اتم (ATOM) چیست؟
در این مقاله، با بلاک چین کازماس و رمز ارز اتم (ATOM) آشنا میشوید. ما به بررسی ساز و کار این شبکه بلاک چین و نگاهی به آینده آن خواهیم داشت.
شاید اسم ارز دیجیتال اتم (ATOM) یا کازماس (Cosmos) را قبلاً شنیده باشید. کازماس در واقع یک شبکه بلاک چین غیرمتمرکز و قابلیت اجرای بلاک چینهای موازی و مستقل را داراست. به عبارت ساده، کازماس یک اکوسیستم از بلاک چینهاست که قادر به مقیاسپذیری و همکاری با یکدیگر هستند. قبل از ورود کازماس به صحنه، بلاک چینها از یکدیگر جدا بودند و نیاز به ابزارهای شخص ثالث برای ارتباط با یکدیگر داشتند. اما با ظهور پلتفرم Cosmos و استفاده از فناوریهای نوین، اینترنت بلاک چین را خلق کرد که به بلاک چینها اجازه میدهد با یکدیگر ارتباط برقرار کنند.
در این مقاله، ما به شما نگاهی دقیقتر به شبکه کازماس و رمز ارز اتم میاندازیم. برای درک بهتر کازماس، نیاز است تا جایگاه آن در دنیای بلاک چین را بفهمیم. بنابراین، در ابتدا به توضیحاتی در مورد فناوری فعلی بلاک چین و جایگاه پلتفرم Cosmos در این فضا میپردازیم. سپس به بررسی ویژگیهای کلیدی شبکه کازماس و ارز دیجیتال اتم پرداخته و در نهایت، روشهای خرید و فروش رمز ارز ATOM را برای شما توضیح میدهیم. برای اطلاعات بیشتر و دقیقتر، با ما همراه باشید.
کازماس (Cosmos): یک معرفی جامع درباره Cosmos Network
Cosmos Network یا به اختصار کازماس (Cosmos)، یک پروژه نوآورانه در دنیای بلاک چین است که ارتباط و تعامل بین بلاک چین ها را بهبود میبخشد. تیم توسعهدهنده کازماس این پروژه را به عنوان “اینترنت بلاک چین ها” توصیف میکنند، زیرا Cosmos به عنوان یک بستر ارتباطی در دنیای بلاک چین شناخته میشود. هدف اصلی کازماس بسیار ساده است: امکان برقراری ارتباط، به اشتراک گذاری داده و انجام معاملات بین هر بلاک چینی را فراهم کند. وقتی تمامی بلاک چین ها قادر به ارتباط با یکدیگر باشند، شبکههای بلاک چین مختلف دیگر نیازی به رقابت برای تبدیل شدن به Blockchain برتر نخواهند داشت؛ به جای آن، هر یک با ویژگیها و مزایای خود به کار خواهند پرداخت.
کازماس یک پشته فناوری کامل دارد که ارتباط بین بلاک چین ها را به سادگی ممکن میسازد. علاوه بر این، یک فرآیند توسعه ساده را ارائه میدهد که هر کس میتواند در مدت زمانی کوتاه (به جای سالها) بلاک چین اختصاصی خود را طراحی کند. تسهیل ایجاد بلاک چین و امکان ارتباط آنها با یکدیگر، از مهمترین ویژگیهای شبکه کازماس است.
رمز ارز ATOM (ارز دیجیتال کازماس): پایگاه اقتصادی کازماس
رمز ارز Cosmos با نام اختصاصی ارز دیجیتال ATOM (ارز دیجیتال کازماس) شناخته میشود و ارز بومی اکوسیستم کازماس است. کارکردها و ویژگیهای منحصر به فرد کازماس در دنیای بلاک چین باعث محبوبیت این رمز ارز شده است. به گونهای که در مدت زمان کوتاهی، جایگاه برتری را در میان 25 ارز دیجیتال معتبر کسب کرده است. در این مقاله، عبارت “کازماس” به اکوسیستم و پروژه Cosmos اشاره دارد و عبارت “ارز دیجیتال کازماس یا ATOM” برای اشاره به رمز ارز بومی این پروژه استفاده میشود.
اطلاعات بیشتر درباره این پروژه و رمز ارز ATOM در این مقاله برای شما فراهم شده است. برای مشاهده جزئیات بیشتر، لطفاً با ما همراه باشید.
سازندگان کازماس و رمز ارز ATOM (ارز دیجیتال کازماس): تاریخچه و پشتوانه ایجاد کازماس
برای بهترین درک از کازماس (Cosmos) و رمز ارز ATOM، لازم است از تاریخچه این شبکه و ارز دیجیتال بومی آن یعنی ATOM آغاز کنیم. این شبکه توسط جی کوآن (Jae Kwon)، یک مهندس کامپیوتر برجسته، ایجاد شده است. جی کوآن پیشتر در سال 2014، پروتکل اجماع تندرمینت (Tendermint) را طراحی کرده بود. این پروتکل از اهمیت بسیاری برخوردار است و به عنوان هسته اصلی بلاک چین بایننس (Binance Smart Chain) شناخته میشود.
شبکه کازماس به عنوان یک محصول از توانمندیهای کمپانی تندرمینت شناخته میشود. در سال 2014، جی کوآن به همراه همکارانش زارکو میلاسویچ و ایتان باکمن، اکوسیستم Cosmos را طراحی کردند و کازماس به دنیای بلاک چین معرفی شد. ارزش اصلی تندرمینت و کازماس در اینجا جلب توجه دارد، زیرا این پروتکلها به عنوان هستههای اصلی برخی از بلاک چینهای معتبر از جمله بایننس اسمارت چین شناخته میشوند.
واژه “کازماس” به عنوان پروژه و اکوسیستم Cosmos استفاده میشود، در حالی که عبارت “ارز دیجیتال کازماس یا ATOM” برای ارجاع به رمز ارز بومی این پروژه، یعنی ATOM، به کار میرود. اطلاعات بیشتر در مورد این پروژه و رمز ارز ATOM در این متن برای شما ارائه شده است. برای درک بهتر، ادامه دادن به مطالب ما توصیه میشود.
تاریخچه پروژه کازماس به طور خلاصه:
- آپریل 2017: در این ماه، عرضه اولیه توکن کازماس آغاز شد و در 29 دقیقه اول، تعدادی از این توکنها با ارزش 17 میلیون دلار فروخته شدند.
- دسامبر 2018: برنامه “Game of Stakes (GoS)” اجرا شد که برای اولین بار شبکه کازماس را به طور جدی تست کرد و به ارتقاء شبکه کمک کرد.
- مارس 2019: شبکه اصلی کازماس به طور رسمی راهاندازی شد و به عملکرد اصلی و اجرای پروژه پرداخت.
- نوامبر 2019: شرکت Kava Labs به یکی از اولین پروژههایی تبدیل شد که از کیت توسعه نرمافزار (SDK) کازماس برای راهاندازی شبکه اصلی خود استفاده کرد.
- فوریه 2020: در این ماه، تیم توسعه Cosmos تغییراتی داشت و جی کوآن بنیانگذار اصلی این پروژه جدا شد.
- سپتامبر 2020: کازماس به همکاری با کمپانی Nym پرداخت تا قابلیت مدارک هویتی ناشناس را به اکوسیستم خود اضافه کند.
- فوریه 2021: آپدیت “Stargate” اکوسیستم کازماس منتشر شد که حاوی اولین انتشار عمومی پروتکل ارتباط بین بلاک چین یا “Inter-Blockchain Communication (IBC)” بود. این انتشار به توسعه و افزایش امکانات کازماس کمک مهمی کرد.
این تاریخچه نشاندهنده مسیر پروژه کازماس از ابتدای عرضه تا به امروز و تغییرات مهم در طی این مسیر است. برای اطلاعات بیشتر در مورد این پروژه و توسعههای آینده آن، میتوانید به منابع رسمی مرتبط با پروژه مراجعه کنید.
جایگاه کازماس و رمز ارز ATOM (ارز دیجیتال کازماس) در عالم بلاک چین:
قبل از بررسی عمیق کارکردها و ویژگیهای اکوسیستم Cosmos، ابتدا نیاز داریم به جایگاه این شبکه در دنیای بلاک چین توجه کنیم. بلاک چین، همانند فناوریهای کلیدی دیگر، از تکامل چند نسلی عبور کرده است، و کازماس به عنوان نسل سوم این فناوری تلقی میشود. در این مرحله، به توضیح مختصری درباره بلاک چین و سپس مروری بر نسلهای اول تا سوم آن میپردازیم. این رویکرد به شما کمک میکند تا جایگاه و اهمیت شبکه کازماس در دنیای بلاک چین را بهتر درک کنید.
بلاک چین: بنیانی برای انقلاب دیجیتال
بلاک چین یک تکنولوژی انقلابی است که به عنوان بنیانی برای انقلاب دیجیتال شناخته میشود. این تکنولوژی اجازه میدهد تا اطلاعات به صورت امن و تغییرناپذیر در بلاکها ذخیره شده و تاریخچه معتبری از تراکنشها ایجاد شود. از این رو، بلاک چین به عنوان پایهای برای ارزهای دیجیتال و اپلیکیشنهای مختلف از جمله قراردادهای هوش مصنوعی و دیگر فناوریها استفاده میشود.
نسلهای بلاک چین: از اول تا سوم
۱. نسل اول (First Generation): این نسل با ایجاد بیتکوین (Bitcoin) در سال 2009 شروع شد و اصلیترین وظیفه آن انتقال ارز دیجیتال بود. اما از لحاظ قابلیتها محدود بود و تنها توانایی انجام تراکنشهای پولی را داشت.
۲. نسل دوم (Second Generation): نسل دوم به ایجاد پلتفرمهایی مانند اتریوم (Ethereum) در سال 2015 اختصاص دارد. این نسل به قابلیت ایجاد قراردادهای هوش مصنوعی و توکنهای قابل تجارت انعطافپذیر اضافه کرد و از بلاک چین به عنوان یک ماشین مجازی استفاده میکرد.
۳. نسل سوم (Third Generation): کازماس به عنوان نماینده نسل سوم بلاک چین به شمار میآید. این نسل توانسته است بهبودهای بزرگی ایجاد کند، از جمله ارتباط میان بلاک چینهای مختلف و ایجاد بستری برای همکاری و تعامل بین آنها.
در نتیجه، نسل سوم بلاک چین، نقش مهمی در توسعه و ارتقاء فناوری بلاک چین بازی کرده و جایگاهی ممتاز در دنیای بلاک چین به خود اختصاص داده است. کازماس و رمز ارز ATOM به عنوان نمایندگان این نسل سوم، از اهمیت بسیاری در حوزه بلاک چین برخوردارند و توانستهاند بهبودهای مهمی را به عالم بلاک چین بیافرینند.
بلاکچین چیست؟
بلاکچین یک دفترکل دیجیتال است که توسط مجموعهای از اعتبارسنجها نگهداری میشود و در مدل اثبات سهام، ساختاری مورد استفاده قرار میگیرد. حتی اگر تعدادی از اعتبارسنجها مخرب باشند (تا یک سوم آنها)، بلاکچین سالم باقی میماند. هر شخصی یک نسخه از این دفترکل را روی کامپیوتر خود نگهداری میکند و با دریافت هر بلوک تراکنش، آن را براساس قوانین پروتکل بهروزرسانی میکند. هدف اصلی فناوری بلاکچین این است که دفترکل به درستی تکثیر شده باشد، به این معنا که تمام اعضا در هر لحظه نسخه یکسانی از دفترکل را مشاهده کنند.
مزایای بلاکچین:
یکی از مهمترین مزایای فناوری بلاکچین این است که اعضا بدون نیاز به وسیلهای مرکزی میتوانند دفترکل را به اشتراک بگذارند. بلاکچینها غیرمتمرکز هستند و به اعضا امکان میدهند تا به صورت مستقل و بدون وابستگی به سازمان یا ارگان مرکزی تراکنشهای خود را انجام دهند. بلاکچین به عنوان اساسی برای ارزهای دیجیتال شناخته میشود و از طریق ایجاد قراردادهای هوش مصنوعی و توکنهای قابل معامله انعطافپذیر، میتواند در ایجاد اپلیکیشنهای مختلف نقش داشته باشد.
نکته مهم: بیتکوین به عنوان اولین و معروفترین برنامه فناوری بلاکچین به شمار میآید و به عنوان یک ارز دیجیتال غیرمتمرکز در این زمینه پیشتاز است. از آنجایی که بلاکچین مبتنی بر تکنولوژی بیتکوین میباشد، آن را به عنوان نماینده اصلی این فناوری میشناسیم.
معماری بلاکچین در سه لایه مفهومی
بلاکچین از منظر معماری به سه لایه مفهومی تقسیم میشود:
- لایه برنامه کاربردی (Application Layer): این لایه مسئول بهروزرسانی حالت بر اساس تراکنشهایی که در بلاکچین انجام میشوند، میباشد. به عبارت دیگر، این لایه وظیفه پردازش و اجرای تراکنشها را بر عهده دارد. برنامهها و دستورات کاربردی در این لایه تعریف میشوند.
- لایه شبکهسازی (Networking Layer): در این لایه، تکثیر تراکنشها و پیامهای مربوط به اجماع بر روی شبکه انجام میشود. این لایه مسئول ارسال و دریافت اطلاعات بین نودهای مختلف بلاکچین است و ارتباطات شبکه را اداره میکند.
- لایه اجماع (Consensus Layer): لایه اجماع امکان توافق نودها روی حالت فعلی سیستم را فراهم میکند. در واقع، این لایه مسئول تضمین این است که تمام نودها در شبکه به یک توافق مشترک برسند و تاریخچه تراکنشها را به یکدیگر معتبر کنند. اجماع بر اساس الگوریتمهای مختلفی انجام میشود که بسته به نوع بلاکچین ممکن است متفاوت باشد.
لایه برنامه کاربردی (Application Layer) در واقع حالت برنامه و توابع انتقال حالت را مشخص میکند و سایر لایهها مسئولیت تکثیر این حالت بر روی نودهای شبکه و ایجاد اجماع درباره آن را دارند. به این ترتیب، معماری بلاکچین به یک ساختار منظم و قابل تجزیه و تحلیل تقسیم میشود که از این لایهها تشکیل شده است.
داستان بیت کوین؛ بلاکچین 1.0
حالا که با جنبههای مفهومی، فنی و معماری بلاکچین آشنا هستید، میتوانیم به جایگاه کازماس و ارز دیجیتال ATOM در اکوسیستم بلاکچین بپردازیم. برای این کار باید به ابتدای داستان بلاکچین برگردیم. اولین بلاکچین بیت کوین بود؛ یک رمز ارز همتا به همتا که در سال 2008 توسط فردی به نام ساتوشی ناکاموتو ساخته شد و از یک ساز و کار اجماع جدید به نام اثبات کار یا Proof of Work (PoW) استفاده میکرد. پروژه Bitcoin اولین برنامه غیر متمرکز در بستر بلاکچین بود. خیلی زود افراد به پتانسیل برنامههای کاربردی غیر متمرکز پی بردند و تمایل به ساخت پروژههای جدید در جامعه بلاکچین ظاهر شد.
در آن زمان، دو انتخاب برای توسعه برنامههای غیر متمرکز وجود داشت: کدبیس (Codebase) بیت کوین را فورک کرد یا برنامه را روی آن ساخت. اما کدبیس بیت کوین بسیار یکدست و غیرقابل تغییر بود؛ هر سه لایه (شبکهسازی، برنامه کاربردی و اجماع) با هم ترکیب شده بودند. علاوه بر این، زبان برنامهنویسی بیت کوین در کنار محدود بودن، کاربرپسند هم نبود. بنابراین نیاز به ابزارهای جدید خیلی زود احساس شد.
داستان اتریوم؛ بلاک چین 2.0
اتریوم و کازماس
در سال 2014، اتریوم با پیشنهاد جدیدی برای ساخت برنامههای غیر متمرکز وارد حوزه بلاکچین شد. براساس ایده پلتفرم Ethereum، یک بلاکچین واحد وجود خواهد داشت که میتوان هر نوع برنامهای را روی آن پیاده کرد. اتریوم با تبدیل کردن لایه برنامهکاربردی به یک ماشین مجازی به نام ماشین مجازی اتریوم یا Ethereum Virtual Machine (EVM)، این ایده را محقق کرد. این ماشین مجازی قادر به پردازش برنامههایی به نام قراردادهای هوشمند (Smart Contracts) بود که هر توسعهدهندهای میتوانست بدون نیاز به مجوز آنها را روی بلاکچین اتریوم ایجاد کند. این روش جدید فرصت ساخت برنامههای غیر متمرکز یا dApp را برای هزاران توسعهدهنده فراهم کرد؛ اما محدودیتهای این روش هم خیلی زود ظاهر شدند و تا به امروز پابرجا هستند. مقیاسپذیری، کاربردپذیری و استقلال مهمترین محدودیتهای اتریوم هستند.
مقیاسپذیری
اولین محدودیت، مقیاسپذیری است. اپلیکیشنهای غیر متمرکز ساخته شده بر بستر اتریوم به نرخ مشترک ۱۵ تراکنش در ثانیه محدود هستند. دلیلش هم این است که اتریوم همچنان از الگوریتم اثبات کار استفاده میکند و ضمناً برنامههای غیر متمرکز (dApp) اتریوم بر سر منابع محدود یک بلاکچین واحد رقابت میکنند.
کاربردپذیری
محدودیت دوم انعطاف پذیری نسبتاً کمی بوده که برای توسعهدهندگان فراهم شده است. ماشین مجازی اتریوم جعبه شنی (ناحیه آزمایش در یک سیستم کامپیوتری) است که باید با تمام موارد استفاده یک برنامه سازگار باشد و بنابراین برای مورد استفاده متوسط بهینهسازی میشود. این یعنی توسعهدهندگان باید طراحی و کارایی برنامههایشان را تقلیل دهند (مثل استفاده از مدل اکانت در پلتفرم پرداخت در حالی که مدل UTXO انتخاب بهتری است). در کنار همه اینها، توسعهدهندگان به چند زبان برنامهنویسی محدود هستند و امکان به کارگیری اجرای خودکار کدها نیز وجود ندارد.
استقلال
محدودیت سوم این است که هر اپلیکیشن در زمینه استقلال محدود است چون همه آنها محیط زیربنایی یکسانی دارند. استقلال (Sovereignty) به این معناست که سیستم حکمرانی روی بلاکچین میزبان اپلیکیشن تسلط کامل داشته باشد. این محدودیت دو لایه نظارتی ایجاد میکند: نظارت روی اپلیکیشن و نظارت روی محیط زیربنایی آن. لایه اول با لایه دوم محدود میشود. اگر اشکالی در اپلیکیشن وجود داشته باشد، بدون تأیید مدیریت پلتفرم اتریوم نمیتوان آن را برطرف کرد. اگر اپلیکیشن به ویژگی جدیدی در ماشین مجازی اتریوم نیاز داشته باشد، باز هم پذیرش آن تماما
چشمانداز کازماس و ارز دیجیتال ATOM (بلاک چین 3.0)
چشمانداز پلتفرم Cosmos این است که ساخت بلاکچین را تسهیل کند و با ایجاد امکان تعامل، موانع میان آنها را از بین ببرد. هدف نهایی این پلتفرم، ایجاد اینترنتی از بلاکچینهاست؛ شبکهای از بلاکچینها که میتوانند به روش غیر متمرکز با هم ارتباط برقرار کنند. با کازماس، بلاکچینها میتوانند استقلال را حفظ کنند، تراکنشها را به سرعت پردازش کنند و با سایر بلاکچینهای اکوسیستم ارتباط برقرار کنند، که همه اینها کارایی آنها در موارد مختلف را افزایش میدهد.
اکوسیستم کازماس
این اهداف و چشمانداز با استفاده از تعدادی ابزار متن باز مانند تندرمینت، کیت توسعه نرمافزار (SDK) کازماس و پروتکل IBC تحقق مییابد که ساخت سریع برنامههای بلاکچین شخصی، ایمن، مقیاسپذیر و قابل تعامل را ممکن میکنند. برای بهترین درک از پلتفرم کازماس و همچنین آینده ارز دیجیتال ATOM، باید این ابزارها و ویژگیها را بشناسید. همچنین نباید فراموش کنید که کازماس یک پروژه متن باز است که توسط تیم تندرمینت تأسیس شده است. به عبارت دیگر، هرکسی میتواند با ساخت ابزارهای جدید، این پلتفرم بلاکچین را غنیتر و قدرتمندتر کند.
آشنایی با تندرمینت و کیت توسعه نرمافزار (SDK) کازماس
برای درک بهتر اینکه کازماس چگونه امکان ارتباط بین بلاکچینها را فراهم میکند و چگونه ویژگیهای آن باعث افزایش چشمگیر قیمت ارز دیجیتال ATOM شده، باید ابزارهای Cosmos را بشناسید. کیت توسعه نرمافزار یا SDK کازماس یکی از مهمترین ابزارهای این شبکه است که در این بخش، آن را معرفی میکنیم. اما قبل از آن باید تندرمینت را بشناسید چون کیت توسعه کازماس به نوعی مکمل این ابزار است.
تندرمینت BFT و رابط کاربری ABCI چیست؟
تا همین اواخر، ساخت بلاکچین مستلزم ساختن تمامی سه لایه (شبکهسازی، اجماع و برنامه کاربردی) بود. اتریوم با ارائه یک ماشین مجازی که به اساس آن هر شخص میتوانست منطق دلخواه خود را به شکل قراردادهای هوشمند پیادهسازی کند، توسعه برنامههای غیرمتمرکز را تسهیل کرد. اما این ابزار ساخت بلاکچین را به راحتی بیشتری نکرد. پیادهسازی Go-Ethereum همانند بیت کوین، یک پشته فناوری پیچیده است که فورک کردن یا شخصیسازی آن بسیار مشکل است. تندرمینت، که توسط بنیانگذار Cosmos طراحی شده، این چالش را حل میکند.
تندرمینت Cosmos
Tendermint BFT یک راهکار است که لایههای شبکهسازی و اجماع بلاکچین را در یک موتور عمومی ارائه میدهد تا توسعهدهندگان بتوانند به جای پروتکلهای پیچیده زیربنایی، روی توسعه برنامههای کاربردی تمرکز کنند. بنابراین، تندرمینت صدها ساعت زمان توسعه و طراحی را میکاهد. در واقع، نام تندرمینت هم شامل BFT است که مخفف الگوریتم اجماع تحمل خطای بیزانس است که در موتور Tendermint BFT مورد استفاده قرار میگیرد.
موتور Tendermint BFT به وسیله یک پروتکل سوکت به نام Application Blockchain Interface یا ABCI به برنامه کاربردی وصل میشود. این پروتکل رابط کاربری را در هر زبان برنامهنویسی قابل اجرا میکند. به عبارت دیگر، توسعهدهندگان میتوانند زبان مناسب برای نیازهای خود را انتخاب کنند.
اما این تنها مزایای تندرمینت نیست. ویژگیهای زیر تندرمینت BFT را به یکی از بهترین موتورهای بلاکچین تبدیل کردهاند:
- بلاکچین عمومی و خصوصی: موتور Tendermint BFT تنها لایههای شبکهسازی و اجماع یک بلاکچین را مدیریت میکند. این به توسعهدهندگان اجازه میدهد بلاکچینهای عمومی و یا خصوصی را بسازند. به عنوان مثال، اگر اپلیکیشن تصمیم دهد اعتبارسنجها براساس تعداد توکنهای سهامگذاری شده انتخاب شوند، میتوان بلاکچین را به عنوان اثبات سهام (PoS) تعریف کرد. اما اگر اپلیکیشن تصمیم بگیرد تنها مجموعه محدودی از نهادهای از پیش تأیید شده میتوانند اعتبارسنج باشند، میتوان آن را به عنوان بلاکچین خصوصی یا دارای مجوز تعریف کرد. این به توسعهدهندگان امکان شخصیسازی قوانین انتخاب اعتبارسنجها در بلاکچین خودشان را میدهد.
- کارایی بالا: زمان بلاک در موتور Tendermint BFT حدود یک ثانیه است و میتواند در هر ثانیه بیش از هزاران تراکنش را اجرا کند.
- قطعیت فوری: یکی از ویژگیهای الگوریتم اجماع تندرمینت، قطعیت فوری است. این به این معناست که فورکها فقط زمانی ایجاد میشوند که بیش از یک سوم اعتبارسنجها قابل اعتماد باشند. بنابراین، کاربران میتوانند مطمئن باشند تراکنشهایشان به محض ایجاد بلاک، قطعی میشوند (امکانی که در بلاکچینهای اثبات کار مانند بیت کوین و اتریوم وجود ندارد).
- ایمنی: الگوریتم اجماع تندرمینت نه تنها تحمل خطا دارد بلکه متعهد نیز است. اگر بلاکچین فورک شود، راهی برای تعیین مسئولیت وجود دارد.
کیت توسعه نرمافزار (SDK) کازماس و ارز دیجیتال اتم (ATOM) چیست؟
کیت توسعه نرمافزار (SDK) کازماس و ارز دیجیتال اتم (ATOM) دو عنصر کلیدی در اکوسیستم بلاکچین Cosmos هستند. Cosmos یک پروژهی مبتنی بر بلاکچین است که اهدافی چون تسهیل تعامل بین بلاکچینها و ایجاد امکان ساخت بلاکچینهای جدید را دنبال میکند. در این متن، به بررسی کیت توسعه نرمافزار Cosmos SDK و ارز دیجیتال ATOM میپردازیم.
کازماس SDK
Cosmos SDK یک فریمورک توسعه نرمافزار برای ساخت برنامههای بلاکچین است که بر پایهی موتور Tendermint BFT عمل میکند. این SDK به توسعهدهندگان امکان میدهد به سادگی و با ایمنی برنامههای بلاکچین خود را بسازند. ویژگیهای مهم کیت توسعه نرمافزار Cosmos SDK عبارتند از:
- مدولاریته: Cosmos SDK بر اساس ایده ماژولهای مختلف طراحی شده است که توسعهدهندگان میتوانند از آنها برای ایجاد بلاکچینهای مخصوص به برنامههای کاربردی خود استفاده کنند. این امکان به توسعهدهندگان کمک میکند برنامههای متنوعی با توجه به نیازهای خود بسازند و ماژولهای آماده در بلاکچینهای خودشان ایمپورت کنند. این مدل مدولاریته باعث میشود تا با گسترش شبکه Cosmos، اکوسیستم ماژولهای SDK نیز به طور متناسب گسترش یابد و توسعه برنامههای بلاکچین آسانتر شود.
- ایمنی مبتنی بر قابلیتها: Cosmos SDK مرزهای امنیتی بین ماژولها را کنترل میکند و به توسعهدهندگان کمک میکند تا بهترین تصمیمات را در مورد سازگاری ماژولها و محدود کردن تداخلهای مخرب بگیرند.
- ابزارهای توسعهی کارآمد: این SDK شامل ابزارهای توسعه متنوعی برای ساخت رابط خط فرمان، سرورهای REST و کتابخانههای کاربردی دیگر است. این ابزارها به توسعهدهندگان کمک میکنند تا برنامههای بلاکچین خود را بهبود بخشند و توسعه آنها را سریعتر واقعیتر کنند.
Cosmos SDK با مدلهای معماری مختلف مورد استفاده قرار میگیرد و توسعهدهندگان امکان استفاده از موتورهای اجماع دیگر با رابط کاربری ABCI را نیز دارند. این امکان به توسعهدهندگان اجازه میدهد تا به وسیله Cosmos SDK برنامههای بلاکچین خود را بسازند و آنها را با سایر بلاکچینها یا برنامهها تعاملی کنند.
ارز دیجیتال ATOM
ATOM نمایانگر واحد پولی در بلاکچین Cosmos است. این ارز دیجیتال به عنوان واحد پولی اصلی در اکوسیستم Cosmos عمل میکند و در تراکنشها و تأمین امنیت شبکه نقش دارد. مالکان ATOM میتوانند در فرآیند اجماع و امنیت بلاکچین Cosmos شرکت کنند.
به عبارت دیگر، ATOM اساس اقتصادی بلاکچین Cosmos است و میتواند برای انتقال ارز، تأمین امنیت شبکه، و شرکت در انتخابات و اجماعهای مختلف مورد استفاده قرار گیرد.
در نهایت، کیت توسعه نرمافزار Cosmos SDK و ارز دیجیتال ATOM به توسعه و رشد اکوسیستم بلاکچین Cosmos کمک بزرگی میکنند و به توسعهدهندگان امکان میدهند برنامههای بلاکچین خود را با ایمنی و انعطاف بیشتری بسازند.
چگونه اکوسیستم کازماس بلاکچینها را به یکدیگر متصل میکند؟
یکی از مهمترین ویژگیهای اکوسیستم کازماس (Cosmos)، ارتباط بین بلاکچینها است که این ویژگی را از سایر بلاکچینها متمایز میکند. ارتباط بلاکچینها در اکوسیستم Cosmos از طریق پروتکلی به نام “پروتکل ارتباط بین بلاکچینی” یا به اختصار IBC ممکن میشود. پروتکل IBC امکان انتقال ارزش و داده بین بلاکچینهای مختلف را فراهم میکند.
پروتکل IBC و ویژگیهای آن:
- قطعیت فوری: یکی از ویژگیهای برجسته پروتکل IBC، قطعیت فوری است. این به معنای آن است که انتقالها و تراکنشها در پروتکل IBC به سرعت و با قطعیت انجام میشوند. این قابلیت به عنوان یکی از مزایای این پروتکل در مقایسه با برخی از بلاکچینهای دیگر به شمار میآید.
- تعامل بلاکچینهای ناهمگن: پروتکل IBC به بلاکچینهای ناهمگن (Heterogeneous Chains) امکان میدهد تا با یکدیگر تعامل کنند. بلاکچینهای ناهمگن لایههای مختلفی دارند و استقلالی از یکدیگر عمل میکنند. این استقلال این امکان را به توسعهدهندگان میدهد تا از انواع مختلفی از بلاکچینها برای برنامههای مختلف استفاده کنند.
- مدولاریته: پروتکل IBC مدولاریته را حفظ میکند، به این معنا که توسعهدهندگان میتوانند آن را به بلاکچینهای مختلفی اضافه کنند و از آن در برنامههای خود استفاده کنند.
بلاکچینهای ناهمگن:
بلاکچینهای ناهمگن دو مؤلفه اصلی دارند:
- لایههای مختلف: این بلاکچینها دارای لایههای مختلفی هستند که شامل لایههای شبکهسازی، اجماع و برنامهکاربردی میشوند. تفاوت در پیادهسازی این لایهها باعث میشود بتوانند ویژگیهای مختلفی داشته باشند.
- استقلال: هر بلاکچین ناهمگن به وسیله مجموعهای از اعتبارسنجها نگهداری میشود که وظیفه توافق روی بلاکهای بلاکچین را دارند. این بلاکچینها مستقل از یکدیگر عمل میکنند و از اعتبارسنجهای مختلفی پشتیبانی میشوند.
پروتکل IBC به بلاکچینهای ناهمگن اجازه میدهد تا توکنها و دادهها را به یکدیگر انتقال دهند. این امکان به توسعهدهندگان و کاربران این اکوسیستم امکان تعامل با بلاکچینها و برنامههای مختلف را میدهد. به عبارت دیگر، IBC توانسته است بلاکچینهای ناهمگن را به یک بنیان ارتباطی مشترک متصل کند و از آنجا تعاملات چندبعدی و تنوع در اکوسیستم بلاکچین Cosmos را فراهم آورد.
در کل، اکوسیستم کازماس با استفاده از پروتکل IBC بلاکچینها را بهم وصل کرده و امکان تعامل بین آنها را فراهم کرده است که این ارتباطات تنوع و توسعه در دنیای بلاکچین را افزایش میدهد.
چگونگی کارکرد پروتکل IBC برای ارز دیجیتال اتم (ATOM)
پروتکل IBC (Inter-Blockchain Communication) یک رویکرد معماری برای اتصال و تعامل بین بلاکچینهای مختلف است. این پروتکل به بلاکچینها امکان میدهد تا توکنها و دادهها را به یکدیگر منتقل کنند و به طور کلی فرآیند انتقال را بسیار سادهتر میسازد. اکنون به بررسی چگونگی کارکرد پروتکل IBC برای ارز دیجیتال ATOM میپردازیم:
- پیگیری (Tracking): برای اجازه دادن به بلاکچین B برای پیگیری و نظارت بر وضعیت بلاکچین A، هر دو بلاکچین به صورت مداوم هدرهای یکدیگر را دریافت میکنند. این اطلاعات به بلاکچین B این امکان را میدهد که تغییرات و وقوع تراکنشها در بلاکچین A را به صورت لحظهای دنبال کند.
- باندینگ (Bonding): وقتی یک انتقال IBC آغاز میشود، ارز دیجیتال ATOM روی بلاکچین A قفل میشوند، که به این فرآیند “باندینگ” گفته میشود. این یعنی توکنهای ATOM از دسترسی معمول خود برای مدتی محروم میشوند.
- ارسال اثبات (Proof Relay): سپس یک سند اثبات (Proof) مبنی بر قفل شدن 10 توکن ATOM از بلاکچین A به بلاکچین B ارسال میشود. این سند اثبات حاوی اطلاعاتی است که نشان میدهد تراکنش در بلاکچین A به طور قطعی انجام شده و توکنها به اتمهای قفل شده تبدیل شدهاند.
- اعتبارسنجی (Validation): سند اثبات در بلاکچین B در مقابل هدر بلاکچین A بررسی میشود تا معتبریت آن بررسی شود. اگر این سند معتبر باشد، یک رسید (Receipt) برای نشاندهی به تعداد توکنهای ATOM ایجاد شده روی بلاکچین B تولید میشود.
در نهایت، توکنهای ATOM ایجاد شده روی بلاکچین B به عنوان نمایندگانی از توکنهای واقعی روی بلاکچین A در نظر گرفته میشوند. این امکان به بلاکچینها اجازه میدهد تا با یکدیگر تعامل کنند و اطلاعات و ارزش را بین آنها منتقل کنند.
در کل، پروتکل IBC با ارائه یک راهکار ساده و ایمن برای تعامل بین بلاکچینها، توسعه و تعمیق اکوسیستمهای بلاکچین را تسهیل میکند و این امکان را فراهم میسازد که بیشترین بهرهوری و ارزش از ارزهای دیجیتال مختلف به دست آید.
چگونگی ایجاد اینترنت بلاکچینها توسط اکوسیستم Cosmos
پروتکل IBC (Inter-Blockchain Communication) یکی از ابزارهای مهم در اکوسیستم Cosmos است که امکان انتقال توکنها و دادهها بین دو بلاکچین ناهمگن را فراهم میکند. اما چگونه میتوان با استفاده از این پروتکل یک اینترنت از بلاکچینها ایجاد کرد؟
یکی از ایدههای اصلی در ایجاد اینترنت بلاکچینها توسط Cosmos، استفاده از ساختار مدولار با دو لایه بلاکچین به نام “هابها (Hubs)” و “زونها (Zones)” است. زونها بلاکچینهای ناهمگن معمولی هستند که به طور مستقیم به هابها متصل میشوند. وقتی یک زون یک اتصال IBC به یک هاب بسازد، به طور خودکار به تمام زونهای دیگری که به همان هاب متصل هستند دسترسی دارد، از جمله دسترسی به توکنها و اطلاعات. این ساختار مدولار و ارتباط مستقیم زونها با هابها به تعامل و اتصال بلاکچینها کمک میکند.
این سیستم از مشکل تعداد زیادی اتصالات بین بلاکچینها که در صورت اتصال مستقیم آنها به یکدیگر به وجود میآید جلوگیری میکند. به عنوان مثال، اگر 100 بلاکچین در شبکه وجود داشته باشد و هر کدام از آنها به تمام دیگران متصل شوند، تعداد اتصالات به سرعت از کنترل خارج میشود. با استفاده از ساختار هابها و زونها، هر زون تنها نیاز به اتصال به یک هاب دارد و به راحتی میتواند با سایر زونها ارتباط برقرار کند.
ارتباطات بین بلاکچینها از طریق پروتکل IBC تسهیل میشود و هابها نقش مهمی در تبادل اطلاعات و توکنها دارند. به عنوان مثال، برای اتصال بلاکچینهای معروف مانند اتریوم و بیتکوین به یکدیگر از طریق Cosmos، هر دو این بلاکچینها به یک هاب Cosmos متصل شده و از طریق این هاب میتوانند توکنها و دادهها را مبادله کنند.
در کل، اکوسیستم Cosmos با ساختار مدولار و امکانات مانند پروتکل IBC به ایجاد اینترنتی از بلاکچینها کمک میکند که به طور موثر و ایمن از توکنها و دادهها بین بلاکچینهای مختلف استفاده کنند. این بهبودها به توسعه و گسترش بلاکچینها و اکوسیستم دیجیتالی کمک زیادی میکند.
اتصال بلاکچینهای بدون تندرمینت به Cosmos
تا کنون نحوه اتصال بلاکچینهای مبتنی بر تندرمینت به Cosmos را مورد بررسی قرار دادهایم، اما اکوسیستم Cosmos محدود به این نوع بلاکچینها نیست. در واقع، هر نوع بلاکچین دیگری را نیز میتوان به Cosmos متصل کرد. این اتصال به دو دسته تقسیم میشود:
- بلاکچینهای قطعیت سریع: بلاکچینهایی که از هر گونه الگوریتم اجماع قطعیت سریع استفاده میکنند، میتوانند به Cosmos اتصال پیدا کنند. به کمک پروتکل IBC، این بلاکچینها میتوانند به اکوسیستم Cosmos متصل شده و توکنها و دادهها را به آسانی انتقال دهند.
- بلاکچینهای قطعیت احتمالی: برای بلاکچینهایی که قطعیت سریع ندارند، راهکاری به نام Peg-Zone (منطقه پگ) استفاده میشود. Peg-Zone بلاکچینی است که حالت یک بلاکچین دیگر را پیگیری میکند و خود قطعیت سریع دارد. این Peg-Zone با استفاده از پروتکل IBC با Cosmos سازگار است و وظیفه ایجاد قطعیت برای بلاکچینی که به آن متصل شده است را بر عهده دارد.
به کمک این روشها، بلاکچینهای با هر نوع الگوریتم اجماع میتوانند به اکوسیستم Cosmos متصل شده و در آن مشارکت کنند. این اتصالات به توسعه و گسترش بلاکچینها و اکوسیستم دیجیتالی بهبود میبخشد و به تبادل توکنها و دادهها بین بلاکچینهای مختلف کمک میکند.
اکوسیستم Cosmos و برنامههای غیر متمرکز
Cosmos به عنوان یک شبکه بلاکچین با قابلیت تعامل و مقیاسپذیری بالا که همچنین از قراردادهای هوشمند نیز پشتیبانی میکند، جایگاه ویژهای در میان توسعهدهندگان برنامههای غیر متمرکز یا dApp دارد. اکوسیستم Cosmos به عنوان یکی از بهترین انتخابها برای توسعهدهندگانی شناخته میشود که میخواهند برنامههای غیر متمرکزی با بازدهی بالا را ایجاد کنند. برخی از بهترین برنامههای غیر متمرکز (dApp) که بر پایه کازماس ایجاد شدهاند، عبارتند از:
Anchor – این پلتفرم مالی برای سپردههای استیبل کوین طراحی شده است و نرخ بهره با نوسان کم را ارائه میدهد.
Flares – یک شبکه پرداخت چند منظوره است که از چندین دارایی و سیستم پرداخت متنوعی از جمله بازیهای ویدیویی و دیفای (DeFi) پشتیبانی میکند.
Klever – این اپلیکیشن موبایل شامل والت، مرورگر و پورتفولیو است و تمامی ویژگیهای مورد نیاز برای مدیریت داراییهای دیجیتال را ارائه میدهد.
با توجه به این برنامههای غیر متمرکز و اکوسیستم گسترده Cosmos، این بلاکچین به عنوان یک پلتفرم جذاب و پرتلاش برای توسعه دهندگان و توسعه برنامههای دیجیتالی در دنیای بلاکچین شناخته میشود.
پروژه کازماس و حل مشکل مقیاسپذیری
حتی زمانی که میتوانیم بلاکچینها را به راحتی ایجاد و به هم وصل کنیم، مشکل مقیاسپذیری به عنوان یک چالش نهایی باقی میماند. شبکه Cosmos برای حل این مشکل از دو نوع مقیاسپذیری استفاده میکند:
مقیاسپذیری افقی: این روشهای مقیاسبندی بلاکچین خود را بهبود میبخشند. موتور Tendermint BFT با دور زدن اثبات کار و بهینهسازی اجزای خود، توانایی پردازش هزاران تراکنش در ثانیه را دارد. در این نوع مقیاسپذیری، اصلیترین نقطه ضعف از اپلیکیشنهاست. به عنوان مثال، اپلیکیشنهایی مانند ماشین مجازی اتریوم نسبت به اپلیکیشنهایی که انواع تراکنشها و توابع انتقال حالت را به صورت مستقیم درون خود تعبیه کردهاند (مثل اپلیکیشن استاندارد Cosmos SDK)، محدودیتهای کمتری در ظرفیت تراکنشی اعمال میکنند. این یکی از دلایلی است که بهکارگیری بلاکچینهای مخصوص اپلیکیشنها منطقی به نظر میرسد.
مقیاسپذیری عمودی: حتی اگر موتور اجماع و اپلیکیشن بهینهسازی شده باشند، باز هم بازدهی تراکنشی یک بلاکچین تکی محدود است. این محدودیت مقیاسپذیری عمودی نامیده میشود. راه حل برای این محدودیت ایجاد ساختارهای چند بلاکچینی است. در این رویکرد، چندین بلاکچین به صورت موازی اپلیکیشن یکسانی را اجرا میکنند و توسط یک مجموعه مشترک از اعتبارسنجها اداره میشوند تا به لحاظ نظری مقیاسپذیری نامحدود را فراهم کنند. مقیاسپذیری عمودی مفاهیم بسیار پیچیدهای دارد.
شبکه Cosmos
شبکه Cosmos وقتی مقیاسپذیری عمودی راهاندازی میکند که پیشرفت مهمی نسبت به راهکارهای بلاکچین فعلی ارائه میدهد. پس از تکمیل ماژول IBC، راهکارهای مقیاسپذیری افقی نیز پیادهسازی خواهند شد.
ارز دیجیتال اتم (ATOM) در شبکه Cosmos
ارز دیجیتال ATOM، به عنوان ارز بومی شبکه Cosmos شناخته میشود. دارندگان این ارز، دسترسی به امکانات متعددی در اکوسیستم Cosmos دارند. این امکانات شامل انجام سپردهگذاری (یا استیک کردن Stake)، تأیید اعتبار بلوکها، شرکت در رأیگیری در مسائل حکمرانی، و پرداخت کارمزدهای تراکنشی است. همچنین، اعتبارسنجهای هر Zone با وجود سپردهگذاری ارز دیجیتال ATOM، میتوانند به هابها متصل شده و در شبکه فعالیت کنند.
ارز دیجیتال اتم ATOM
ارز دیجیتال ATOM اولین توکنهایی بود که همزمان با راهاندازی شبکه اصلی Cosmos ایجاد شد. این توکنها بین افرادی که در ارائه اولیه توکن (ICO) شرکت کردند، مشارکتکنندگان در فروش اولیه توکن، بنیاد کازماس و توسعهدهندگان اصلی توزیع شدند. همچنین، این رمز ارز به عنوان پاداشی به اعتبارسنجهای شبکه اهدا میشود.
ارز دیجیتال اتم از نظر تامین مالی به خوبی عمل کرد. در زمان عرضه اولیه (ICO) در آوریل 2017، بیش از 17 میلیون دلار جذب سرمایه شد. تعداد کل توکنهای ATOM در حال حاضر 256,561,939 واحد است و از این تعداد، 221,411,677.48 واحد ATOM در گردش قرار دارد. این رمز ارز به سرعت در صرافیهای معتبر جایگاه خود را پیدا کرد.
در اکوسیستم کازماس، علاوه بر ارز دیجیتال ATOM، کوین دیگری به نام “فوتون” (Photon) نیز وجود دارد. این کوین به عنوان واحد پرداخت کارمزدهای تراکنش در این پلتفرم عمل میکند. اگرچه فوتون کارمزد تراکنش را پرداخت میکند، اما به دلیل اینکه هر Zone میتواند توکنهای خودش را داشته باشد و از آنها برای پرداخت کارمزد استفاده کند، کارایی فوتون محدودتر است.
خرید و فروش ارز دیجیتال ATOM در کازماس
ارز دیجیتال ATOM اکنون به عنوان یکی از 50 ارز برتر در دنیای کریپتوآرتی محسوب میشود و امکان خرید و فروش آن از طریق صرافیهای معتبری مانند بایننس، کراکن، و پولونیکس وجود دارد. برای انجام معاملات خرید و فروش ATOM، به تنهایی کافی است در یکی از این صرافیها حساب کاربری ایجاد کنید. شما میتوانید از ارزهای فیات (پولهای ملی) برای تبدیل به ATOM استفاده کنید یا از ارزهای دیجیتال مانند بیتکوین (BTC)، اتریوم (ETH) و دیگر ارزها برای معاملات خود استفاده نمایید.
استفاده از صرافیهای بینالمللی برای کاربران ایرانی ممکن است با مشکلاتی همراه باشد. به همین دلیل، توصیه میشود در صورت امکان، از خدمات صرافیهای داخلی برای خرید و فروش ارز دیجیتال ATOM استفاده کنید. اکثر صرافیهای داخلی نیز ارز دیجیتال Cosmos را در اختیار دارند، از جمله اکسچینو.
خرید و فروش ارز دیجیتال ATOM از طریق صرافی تنها روش دریافت این رمز ارز نیست. شما میتوانید با فعالیت در اکوسیستم کازماس و به عنوان یک اعتبارسنج، توکن ATOM را به صورت مستقیم کسب کنید.
کیفپولهای رمزارز ATOM
بعد از خرید رمزارز دیجیتال ATOM، شما باید آن را از حساب کاربری در صرافی به یک کیفپول منتقل کنید. نگهداشتن رمزارزها در حساب صرافی معمولاً با خطراتی همراه است و به خصوص برای کاربران ایرانی ممکن است منجر به از دست دادن داراییها شود. بنابراین، برای خرید و فروش ATOM نیاز به یک کیفپول رمزارز دیجیتال دارید. کیفپولهای رمزارز به سه دسته تقسیم میشوند: سختافزاری، دسکتاپی و موبایلی. کیفپولهای سختافزاری حاوی بیشترین امنیت هستند، در حالی که کیفپولهای موبایلی معمولاً از امکانات جانبی بیشتر و رابط کاربری بهتری برخوردارند.
کیفپول سختافزاری لجر (Ledger) یکی از بهترین و امنترین روشهای نگهداری از رمزارز دیجیتال ATOM است. علاوه بر آن، کیفپولهای معتبری مانند کپلر (Keplr) و تراست والت (Trust Wallet) نیز از رمزارز Cosmos پشتیبانی میکنند. کپلر یک افزونه مرورگری برای کروم است و تراست والت یک کیفپول موبایلی معتبر است.
کیفپول اتمیک (Atomic Wallet) که نسخههای دسکتاپ و موبایل دارد، یکی از قدیمیترین و پرکاربردترین کیفپولهای مناسب برای Cosmos است. همچنین کیفپول وب و موبایل Cosmostation یکی از کیفپولهای مناسب برای رمزارز ATOM است که از تمام بلاکچینهای اکوسیستم کازماس پشتیبانی میکند.
آینده ارز دیجیتال ATOM و اکوسیستم Cosmos
با مطالعه این راهنمای پلتفرم کازماس، شما به دقت خواهید دانست که این اکوسیستم در حوزه بلاکچین چه جایگاهی دارد و چه نقشی در آینده خواهد داشت. همچنین با ویژگیهای ویژه ارز دیجیتال ATOM و دلایل محبوبیت آن آشنا شدهاید. اگر بخواهیم ویژگیهای اصلی اکوسیستم Cosmos و رمزارز ATOM را خلاصه کنیم، باید به سه نکته اصلی اشاره کنیم:
- موتور قدرتمند و سادهسازی ساخت بلاکچین: کازماس با بهرهگیری از موتور Tendermint BFT و ارائه یک کیت توسعه نرمافزار (SDK) مدولار، ساخت بلاکچینها را قدرتمند و ساده میکند.
- انتقال ارزش و داده میان بلاکچینها با حفظ استقلال: این شبکه با استفاده از پروتکل IBC و Peg-Zone، امکان انتقال ارزش و داده بین بلاکچینها را فراهم میکند و در عین حال استقلال هر بلاکچین را حفظ میکند.
- مقیاسپذیری برای میلیونها کاربر: اکوسیستم Cosmos از طریق راهکارهای مقیاسپذیری افقی و عمودی، امکان مقیاسبندی اپلیکیشنهای بلاکچین در سطح میلیونها کاربر را فراهم میکند.
بیشتر از همه، کازماس یک اکوسیستم جامع است که براساس مجموعهای از ابزارهای مدولار، قابل تعامل و سازگارپذیر ساخته شده است. این اکوسیستم توسعهدهندگان را تشویق میکند تا از ابزارهای موجود بهرهبرند و ابزارهای جدیدی ایجاد کنند، تا فناوری بلاکچین به واقعیتی روزمره تبدیل شود. ابزارهای موجود در اکوسیستم Cosmos اساسی برای ساخت اینترنت غیرمتمرکز و سیستم مالی جهانی فردا هستند.
برای خرید ارز کازماس از صرافی پیشرو کلیک کنید